Marko Daković - vječiti opozicionar

Marko Daković, jedna je od najistaknutijih ličnosti u Crnoj Gori na početku 20. vijeka. Veliki protivnik apsolutističke vladavine kralja Nikole, vodja pokreta za ujedinjenje Crne Gore i Srbije, narodni poslanik i ministar u Vladi Kraljevine Jugoslavije. Rodjen je 1880.godine na Grahovu, a gimnaziju i Pravni fakultet završava u Beogradu. Za razliku od mnogih svojih vršnjaka koji su se po završetku studija vraćali u Crnu Goru i zapošljavali u državnoj službi kralja Nikole, Daković je ostao na opozicionoj liniji i bio jedan od najvećih kritičara nedostataka vlasti u Crnoj Gori. Zbog svoje vatrene naravi i intelegencije, postao je vodja te mlade plejade Crnogoraca, koji su imali zelju da ukažu i mijenjaju sve nedostatke koje su uvidjali u Crnoj Gori. Okupljeni u ,,Klubu crnogorske univerzitetske omladine" u Beogradu, a neki su ih nazivali i ,,Mladom Crnom Gorom" sa oduševljenjem su dočekali donošenje Ustava u Crnoj Gori 1905.godine, ali i sa blagom sumnjom da bi mogao da ostane samo mrtvo slovo na papiru. Marko Daković i Crnogorska univerzitetska omladina željeli su da Crna Gora počne da živi pravi parlamentarni život i ograniči ovlašćenja knjaza Ustavom, kako je tada bilo već i u većini evropskih monarhija. Zbog svojih stavova iznijetih u studenstkoj proklamaciji aprila 1906.godine u kojoj iznose par teza koje po misljenju crnogorskog tužioca vrijedjaju knjaza i državu, završavaju na sudu. Iako knjaz nije očekivao da će se studenti pojaviti na sudu, na Cetinje su iz Beograda doputovali Petar Ražnatović, Radoje Čoveljić i Marko Daković. Svojim britkim i odvažnim govorima na sudu uspjeli su da se izbore za oslobadjajuću presudu, a prije svega za veliku popularnost u narodu.

 

U poznatoj ,,Bombaškoj aferi" iz 1907.godine. Marko Daković je osudjen na smrtnu kaznu zbog stvaranja zavjere protiv knjaza. Odredjeni broj optuženih je uhapšen u Beogradu, medjutim srbijanska vlada je odbila njihovo izručenje. Opružene u Kotoru, Austrougarska je takodje odbila da izruči, a na sudjenju u Kotoru su oslobodjeni optužbi. Značajni dio tadašnje srpske i hrvatske štampe piše o ,,Bombaškoj aferi" kao o isceniranom dogadjaju koji je imao za cilj učvršćenje vlasti knjaza Nikole, koji je već bio na metama kritika i unutar i van Crne Gore zbog autokratske vladavine. Posebno je zanimljiva uloga Djordja Nastića, austougatskog agenta, koji je pored uloge u ,,Bombaškoj aferi" imao značajnu ulogu i u ,,Veleizdajničkom procesu" u Zagrebu 1909.g. Zvaničnom Beču je od velikog značaja bilo da na sve načine pokuša da uruši odnose Srbije i Crne Gore, kako bi mogla da na što lakši način počne svoj ,,prodor na istok".

 Marko Daković u Crnu Goru se vraća 1913.godine kada je opštom amnestijom pomilovan od kralja Nikole. 

U memoarima, mitropolit, a kasnije i patijarh srpski, Gavrilo Dozic, pise o Marko Dakoviću:

,,Crnogorski političari i školovani ljudi bili su neraspoloženi prema kralju Nikoli. Medju njima najistaknutiji je bio Marko Daković, sin zaslužne porodice sa Grahova, koja je zaista nosila luču slobode izmedju Crne Gore i Srbije i igrala važnu ulogu. Marko je imao rasne, nacionalne osobine svoje porodice, a za vrijeme studijа u Beogradu, stekao je simpatije baš  zahvaljujući porodici i čuvenoj bici na Grahovu u kojoj su Dakovići imali značajnog udjela."

Prvi svjetski rat provodi u austrougarskom logoru. Na izborima 1918.godine za Veliku narodnu skupštinu biva izabran za poslanika. Izvršni odbor skupštine, čiji je Daković bio najistaknutiji član, sprovodio je odluke o ujedinjenju. Marko Daković se smatra za največeg zagovornika detronizacije kralja Nikole. Bio je poslanik u Skupštini kraljevine SHS. I u Kraljevini SXS i Kraljevini Jugoslaviji Marko Daković nije podilazio nikome već se uvijek borio za slobodnije društvo i jednako kritikovao kralja Aleksandra kao nekada kralja Nikolu.  U skupštini je postavio pitanje da li se kralj Aleksandar tajno sastao u Italiji sa kraljem Nikolom. Kralj je odgovorio da bi poslanik Daković mogao imati prečeg posla nego da kontroliše s kim se kralj sastaje. Na to je Marko Daković podneo ostavku, povukao se iz političkog života i vratio u Podgoricu i radio kao advokat. Tek je izabran za ministra bez portfelja u vladu 27. marta 1941. Na putu za London, 1941. godine, poginuo je u avionu koji se srušio iznad Grčke. 

Cio svoj život Marko Daković je posvetio borbi za pravdu bilo kao političar ili advokat, a protivnik tiranije i i despotije. To je ličnost koja simbolički i faktički predstavlja model savremenog opozicionara, ali i slobodnog gradjanina.